Azərbaycan-Qaraqalpaq folklorundakı əfsanələrlə bağlı bəzi mülahizələr və onların yazılı ədəbiyyata təsiri

(Some considerations regarding legends in Azerbaijani and Karakalpak folklore and their influence on written literature)

Abstract

In presented article, Azerbaijani and Karakalpak legends and their influence on written literature are briefly analyzed, in general, and comparatively. Based on the fact that the Karakalpak legend has not yet been studied in Azerbaijani folklore, here we have mainly touched only some features of the Azerbaijani and Karakalpak legends. Note that we have sufficient practical material regarding the issue we are studying, so the samples we are talking about are taken from primary sources. Studying the topic, we see how interesting this issue is in terms of comparing Azerbaijani and Karakalpak legends and the influence of their written literature of both peoples. Therefore, in the following materials, we intend to systematically study this issue. The fairy tales, legends, sagas, songs, bayaties, proverbs, riddles, anecdotes and examples of ashug poetry created by Azerbaijani people at different times have passed down from generation to
generation, from century to century and have come into the present time. It is also known that folk creativity has emerged with the initiative of the people, and is valuable as one of the manifestations of his optimistic attitude towards life.
In this article we aim to reveal some mutual relations between legends and written literature on the basis of folklore examples of Azerbaijan and Karakalpak.

Xülasə

Təqdim olunmuş məqalədə Azərbaycan-Qaraqalpaq əfsanələrinə ümumi müqayisəli-qarşılaşdırıcı planda və onların yazılı ədəbiyyata təsiri kontekstində nəzər salınmışdır. Azərbaycan folklorşünaslığında Qaraqalpaq əfsanələrinin öyrənilməməsindən çıxış edərək, əsasən, onların bəzi əsas tərəflərinə nəzər salmağı zəruri hesab etmişik. Onu da qeyd edək ki, nəzərdən keçirtdiyimiz problemi sırf ilkin mənbədən götürmüşük. Çünki Qaraqalpaq folklorunun çap olunmuş 100 cildliyi əlimizdədir. Mövzunu öyrənərkən, belə bir qənaətə gəlmək olur ki, Azərbaycan və Qaraqalpaq əfsanələri məhz müqayisəli şəkildə öyrənildikdə və onların hər iki xalqın yazılı ədəbiyyata təsiri kontekstində
təhlilləri daha böyük maraq doğura bilir. Odur ki, bundan sonrakı məqalələrdə biz daha ardıcıl mülahizələr ortaya qoymağa çalışacağıq. Azərbaycan xalqının müxtəlif dövrlərdə yaratdığı nağıllar, əfsanələr, dastanlar, nəğmələr, bayatılar,
atalar sözü və zərb-məsəllər, tapmaca və lətifələr, aşıq poeziyası örnəkləri nəsildən-nəslə, əsrdən-əsrə keçərək bu günümüzə gəlib çatmışdır. Eyni zamanda bu da məlumdur ki, xalq yaradıcılığı xalqın təşəbbüsü ilə ortaya çıxmaqla, onun həyata nikbin münasibətinin təzahür formalarından biri kimi qiymətlidir. Bu məqalədə əfsanələrlə yazılı ədəbiyyat arasında olan bəzi qarşılıqlı münasibətlərini Azərbaycan və qaraqalpaq folklor nümunələri əsasında ortaya qoymaq fikrindəyik.

Ədəbiyyat / References
Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi (Cild I). (2004). Bakı: Elm.
Əfsanələr (Cild I). (1982). Bakı, Azərbaycan klassik ədəbiyyatı kitabxanası: Elm.
Folklor. (tarixsiz). Bu https://azerbaijan.az/related-information/166 mənbədən tapılıb
Алламбергенова, И. (2010). Исследование каракалпакских народных преданий. Молодой ученый, № 7.
Аникин, В.П.; Круглов, Ю.Г.;. (1987). Русское народное поэтическое творчество. Учебник для студентов педагогических институтов. Просвещение.
Бекимбетов, А. (2020). Специфические особенности, классификация и сюжетный состав каракалпакских народных сказок. Ташкент.
Каракалпак фольклоры. (2014). Нöкис: Илим.
Кравцов, Н.И.; Лазутин, С.Г.;. (1977). Русское устное народное творчество. Учебник для филол. фак. ун-тов. Высшая школа.