“Topal Teymur” əsərinin ingilis dilinə tərcümə xüsusiyyətləri

(Translation features of the work “Topal Teymur” in the English language)

Abstract

The article delves into the translation of “Topal Teymur”, a significant work by the esteemed Husein Javid, renowned as a pioneer of verse drama in Azerbaijani literature. Just like Javid's other works, this historical piece is considered a treasure of profound ideas within the Muslim and Turkish world. The translation from its original form into English was accomplished by Malahat Babayeva, presenting the work's rich content and profound insights to a wider audience.
Great playwright Husein Javid skilfully wrote the drama “Topal Teymur” on the basis of historical facts. That desire finds its reflection in the translation of the work into the English language. This work translated by the translator Malahat Babayeva successfully into the English language is the same with original version. While Husein Javid’s play is rooted in historical facts, it encompasses all significant events of the era. The characters depicted by the playwright serve as pivotal elements in the systematic exploration of thoughts and ideas. Although the main essence of the work is taken from the philosophy of the century, the drama has not been created on the ideology of totalitarian regime. The translator is very familiar with the world of Husein Javid, has deeply assimilated the works written and the opinions expressed about the play “Topal Teymur” being historical work of great playwright. The multifaceted legacy of the playwright is always of interest, and the works of the great writer continue to be translated into English.

Xülasə

Məqalədə Azərbaycan ədəbiyyatında mənzum dramaturgiyanın banisi, böyük sənətkar Hüseyn Cavidin “Topal Teymur” əsərinin tərcümə xüsusiyyətlərindən bəhs edilir. Hüseyn Cavidin bir çox əsərləri kimi, “Topal Teymur” adlandırdığı tarixi əsəri də ingilis dilinə tərcümə edilmişdir. Böyük fəlsəfi məzmunlu, dərin fikirlər, milli nöqteyi-nəzərdən İslam və Türk dünyasının qiymətli əsəri
kimi xarakterizə edilən bu əsəri orijinaldan ingilis dilinə mütərcim Məlahət Babayeva tərcümə etmişdir. Böyük dramaturq Hüseyn Cavid “Topal Teymur” dramını tarixi faktlar əsasında və böyük məharətlə qələmə almışdır. Bu istək əsərin ingilis dilinə tərcüməsində də öz əksini tapır. Mütərcim Məlahət Babayevanın böyük ustalıqla ingilis dilinə tərcümə etdiyi bu əsər orijinalla eyniyyət təşkil edir. Böyük dramaturq Hüseyn Cavid “Topal Teymur” dramını tarixi faktlar əsasında qələmə alsa da, dövrün bütün çağlarının ən vacib hadisələrini də bu əsərdə səciyyələndirmişdir. Dramaturqun əsərdə
təsvir etdiyi obrazlar fikirlərin və ideyaların sistemli şəkildə həllində böyük əhəmiyyət kəsb etmişdir. Əsərin əsas qayəsi əsrin fəlsəfəsindən götürülsə də, pyes totolitar rejimin ideologiyası üzərində qurulmamışdır. Mütərcim Hüseyn Cavid dünyasına, onun zəngin yaradıcılığına bələddir, eləcə də böyük dramatur-
qun tarixi əsəri olan “Topal Teymur”la bağlı yazılan əsərləri və deyilən fikirləri dərindən mənimsəmişdir. Dramaturqun çoxşaxəli irsi həmişə maraq dairəsindədir və böyük yazarın əsərlərinin ingilis dilinə tərcüməsi davam etdirilir.

Ədəbiyyat / References

Babayeva, M. (2012). The Translation and explanation of Hussein Javid’s “Topal Teymur” play. Baku.
Cavid, H. (1984). Topal Teymur. Mənbə: Əsərləri (Cild III). Bakı: Yazıçı.
Cəfər, M. (1982). Böyük şair, mütəfəkkir. Mənbə: H. Cavid, & T. Cavid (Red.), Əsərləri (Cild I). Bakı: Yazıçı.
Cəfərov, Ş. (2020). Hüseyn Cavidin qadın qəhrəmanları. Bakı: Elm və təhsil.
Həbibbəyli, İ. (2017). Azərbaycan romantizmi; Hüseyn Cavid və sənəti. Mənbə: Ədəbi şəxsiyyət və zaman (Cild II). Bakı: Elm və təhsil.
Məmməd, T. (1999). XX əsr Azərbaycan dramaturgiyasının poetikası. Bakı: Elm.
Vəliyeva, S. (2018). Hüseyn Cavid sənətinin qüdrəti. Bakı: “Zərdabi LTD” MMC.