Nizami irsi Avropa ədəbi-elmi fikri kontekstində

(Legacy of Nizami in the context of European literary and scientific thought)

Abstract

In the article is dealt with European orientalists who know the Persian language and familiar with Medieval Oriental literature. It is noted that the theme of eternal love ending in tragedy and written in the East and in the West whether in the 12th century or later was reflected in the great literature at the same level regardless of time and space. According to author’s conclusion in European oriental studies the opinions on Nizami’s works were also different. French and Italian orientalists were more interested in Nizami's poems “Seven Beauties” and “Iskendername”, but German orientalists were interested in the poems “Khosrow and Shirin” and “Treasure of Secrets”. In general, thinkers of all period highly appreciated Nizami's greatness and benefited from his creativity.
Academician Y.E.Bertels noted that Nizami’s name was mentioned for the first time in Europe in the work “Oriental Library” by the French orientalist, D’Erblo.
Genius Azerbaijani poet and thinker Nizami Ganjavi has been the focus of attention of world poets, researchers and translators for several centuries. This great poet of Eastern renaissance was accepted as a perfect man by known wordsmiths in this regions while he was still alive.

Xülasə

Dahi Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Nizami Gəncəvi neçə əsrlərdir ki, dünya şairlərinin, tədqiqatçılarının və tərcüməçilərinin diqqətinə hakim kəsilmişdir. Şərq İntibahının bu qüdrətli sənətkarı hələ sağlığında ikən bu bölgədəki tanınmış söz xiridarlarının gözündə kamillik mücəssəməsi kimi qəbul edilmişdir. Məqalədə fars dilini bilən və orta əsrlər Şərq ədəbiyyatına bələd olan Avropa şərqşünasları barədə məlumat verilir. Qeyd olunur ki, istər XII əsrdə və istərsə də ondan sonrakı dövrlərdə Şərqdə və Qərbdə qələmə alınan, eyni zamanda faciəvi sonluqla bitən əbədi məhəbbət mövzusu zaman və məkandan asılı olmayaraq, böyük ədəbiyyatda eyni səviyyədə əks olunmuşdur. Müəllifin qənaətinə görə, Avropa şərqşünaslığında Nizaminin ayrı-ayrı əsərlərinə baxışlar da fərqli
olub. Məsələn, əgər Fransa ilə İtaliya şərqşünaslarını daha çox Nizaminin “Yeddi gözəl” və “İskəndərnamə” poemaları maraqlandırıbsa, alman orientalistlərinin diqqətini, əsasən, “Xosrov və Şirin” və “Sirlər xəzinəsi” cəlb etmişdir. Ümumiyyətlə, bütün dövrlərin görkəmli mütəfəkkirləri Nizami dühasını yüksək qiymətləndirmiş və onun yaradıcılığından bəhrələnmişlər. Akademik Y.E.Bertels qeyd edir ki, Nizaminin adı Avropada ilk dəfə fransız şərqşünası de Erblonun “Şərq kitabxanası” əsərində çəkilmişdir. Dahi Azərbaycan şairi və mütəffəkiri Nizami Gəncəvi neçə əsrlərdir ki, dünya şairlərinin, tədqiqatçılarının və tərcüməçilərinin diqqətinə hakim kəsilmişdir. Şərq İntibahının bu qüdrətli sənətkarı hələ sağlığında ikən bu bölgədəki tanınmış söz xiridarlarının gözündə kamillik mücəssəməsi kimi qəbul edilmişdir.

Ədəbiyyat / References

Ağayev, A. (1992). Nizami alman dilində. Bakı: Gənclik.
Ağayev, Ə. (1964). Nizami və dünya ədəbiyyatı. Bakı: Gənclik.
Baher, V. (1872). Leben und Werken fon Nizami.
Sərkəroğlu, Ə. (1991). Nizami fransız mənbələrində. Bakı: Elm.