Məmməd Araz və Erkin Vahidovun eyniadlı şeirlərinin müqayisəli-tipoloji təhlili

(Comparative-typological analysis of poems of the same name by Mammad Araz and Erkin Vahidov)

Abstract

The article deals with moral-aesthetic processes occupying an important place in
national literatures in 50s and early 60s of the last century. It was no coincidence that it was often addressed to the topic of Homeland in the Azerbaijani and Uzbek poetries in that period. In particular, reflection of motive of patriotism in the creative work of Azerbaijani and Uzbek poets of 60s, and the prominence of images of the motherland attract attention. In the poetry of Ali Karim, Mammad Araz, Khalil Rza Uluturk, Fikret Goja, Nariman Hasanzadeh, Husein Kurdoghlu, at the same time, Uzbek poets of 60s Erkin Vahidov, Abdulla Aripov, Rauf Parfi, Mahammad Ali, Amamn Matjan, Jamal Kamal and others, this tendency was powerful. Idea-aesthetic pathos of the poems titled “Motherland” by M.Araz and E.Vahidov analysed comprehensively in the article, completely coincides. In both poetries the author characterizes common and special features of tendency of patriotism on the basis of comparative analysis of these poems. The poems glorifying “Motherlands” demonstrates that moral searches and poetical samples in the topic of patriotism are important in starting of artistic-aesthetic stage in Azerbaijan and Uzbekistan literature at the end of 50s and beginning of 60s. 

Xülasə

Məqalədə ötən əsrin 50-ci illəri və 60-cı illərin əvvəllərində milli ədəbiyyatlarda mühüm yer tutmuş mənəvi-estetik proseslərdən bəhs olunur. Həmin dövrdə Azərbaycan və özbək poeziyasında Vətən mövzusuna sıx-sıx müraciət heç də təsadüfi deyildi. Xüsusən, Azərbaycan və özbək altmışıncılarının yaradıcılığında vətənpərvərlik motivlərinin əks etməsi, Ana vətən və Ana torpaq obrazlarının ön mövqeyə çıxması diqqəti cəlb edir. Əli Kərim, Məmməd Araz, Xəlil Rza Ulutürk, Fikrət Qoca, Nəriman Həsənzadə, Hüseyn Kürdoğlu, eyni zamanda, özbək altmışıncılarından Erkin Vahidov, Abdulla Aripov, Rauf Pərfi, Məhəmməd Əli, Aman Mətcan, Camal Kamal və başqalarının poeziyasında bu təmayül qüvvətli idi. Məqalədə geniş və ətraflı təhlil olunan M.Arazın və E.Vahidovun eyni adlı – “Ana torpaq” şeirlərinin ideya-estetik pafosu tamamilə üst-üstə düşür. Müəllif bu şeirlərin müqayisəli təhlili əsasında hər iki poeziyada vətənpərvərlik təmayü lünün ümumi və özünəməxsus xüsusiyyətlərini səciyyələndirir. “Ana torpaq”ları tərif və tərənnüm edən şeirlər 50-ci illərin sonu, 60-cı illərin əvvəllərində Azərbaycan və Özbəkistan poeziyasında yeni bədii-estetik mərhələnin başlanmasında vətənpərvərlik mövzusundakı mənəvi axtarışların və poetik nümunələrin nə qədər mühüm əhəmiyyət kəsb etdiyini nümayiş etdirir.

Ədəbiyyat / References

Araz, M. (2004). Seçilmiş əsərləri (Cild I). Bakı: Ozan.
Həbibbəyli, İ. (1999). Xalq şairi Məmməd Araz. Bakı: Azərbaycan.
Şarafiddinov, O. (1989). Hakikatqa sadokat. Toşkent: Ğafur Ğulom nomidaqi Adabiyot va sanat naşriyoti.
Vohidov, E. (1986). Muhabbatnoma (Cild I). Toşkent: Ğ.Ğulom nomidaqi Adabiyot va sanat.
Yusifli, V. (1994). M.Araz dünyası. Bakı: Şur.