Heydər Əliyev və türk dünyası

(Heydar Aliyev and turkic world)

Abstract

In Heydar Aliyev's comprehensive activities with the Turkic world, covering political, diplomatic, economic, social and military fields the directions related to science, education, art and literature have a special place. Events indicates that in the 70s of the 20th century, when relations between the Soviet government and the Turkish Republic were the most complex and tense, Heydar Aliyev communicated with Suleyman Demirel, statesman of the brother country at that period, and in spite of all the difficulties
maintained friendly relations. First of all, it was extremely advantageous in saving the Nakhchivan Autonomous Republic from Armenian occupation and in the solution of the Karabakh issue. It is also very important to make a note the formula of “One Nation, Two States” voiced by Heydar Aliyev in the Turkish Grand National Assembly, which has a special importance for Azerbaijan-Turkey relations and the entire Turkish world. This formula finds its bright reflection in the international diplomatic relations between the President of the Republic of Azerbaijan Ilham Aliyev and the President of the Republic of Turkey Recep Tayyip Erdogan. The great personality's special respect for folklore monuments such as “The Book of Dada Gorgud”, “Manas” and “Koroghlu” was an expression of his belief in common Turkish roots. Heydar Aliyev characterized Abay Kunanbayev, the founder of Kazakh written literature as a great artist belonging to all humanity, including the Azerbaijani people. In the article it is also emphasized the fact that in the 20th century the Turkic world was represented in world politics by Heydar Aliyev, and in world literature by Chingiz Aitmatov. In the article, the great leader's valuable opinions on Oljas Suleymenov, one of Kazakh's prominent
writers, are also mentioned in detail.

Xülasə

Heydər Əliyevin türk dünyası ilə siyasi, diplomatik, iqtisadi, sosial və hərbi sahələri əhatə edən hərtərəfli fəaliyyətində elm, təhsil, incəsənət və ədəbiyyatla bağlı istiqamətlərin xüsusi yeri vardır. Hadisələr göstərdi ki, Heydər Əliyev hələ sovet hakimiyyətinin Türkiyə Cümhuriyyəti ilə əlaqələrinin ən çətin və gərgin olduğu XX əsrin yetmişinci illərində qardaş ölkənin o zamankı dövlət xadimi Süleyman Dəmirəllə ünsiyyət yaratmış və çətinliklə olsa da, dostluq münasibətini davam etdirmişdir. Bu, ilk növbədə, Naxçıvan Muxtar Respublikasının erməni işğalından xilas edilməsində və Qarabağ məsələsinin həlli proseslərində son dərəcə faydalı olmuşdur. Heydər Əliyevin Azərbaycan və Türkiyə münasibətləri və bütün türk dünyası üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb edən Böyük Millət Məclisində səsləndirdiyi “Bir millət, iki dövlət” düsturunu qeyd etmək də çox vacibdir. Bu düstur Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevlə Türkiyə Cümhuriyyətinin Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın beynəlxalq əhəmiyyətə malik diplomatik münasibətlərində bu gün də öz parlaq əksini tapır. Dahi şəxsiyyətin “Kitabi-Dədə Qorqud”, “Manas” və “Koroğlu” kimi folklor abidələrinə xüsusi ehtiramla yanaşması, nəticə etibarilə onun ortaq türk köklərinə inamının ifadəsi idi.
Heydər Əliyev qazax yazılı ədəbiyyatının banisi Abay Kunanbayevi bütün bəşəriyyətə, o cümlədən də Azərbaycan xalqına məxsus olan qüdrətli sənətkar kimi səciyyələndirmişdir. Məqalədə belə bir fakt da xüsusi vurğulanır ki, türk dünyası XX əsrdə dünya siyasətində Heydər Əliyevlə, dünya ədəbiyyatında isə Çingiz Aytmatovla təmsil olunmuşdur. Ulu öndərin görkəmli qazax yazıçısı Oljas Süleymenov haqqındakı dəyərli fikirləri də məqalədə ətraflı qeyd edilmişdir.

Ədəbiyyat / References

Əliyev, H. (1998, dekabr 8). Dünya şöhrətli yazıçı, görkəmli ictimai xadim Çingiz Aytmatova təbrik məktubu. “Azərbaycan” qəzeti.
Əliyev, H. (1999). Ədəbiyyatın yüksək borcu və amalı. Bakı: Ozan.
Həbibbəyli, İ. (2018). Çingiz Aytmatov haqqında söz. Bakı: Elm və təhsil.